
TIN NÓNG: Israel giải tán hạm đội Gaza – Mỹ đóng cửa chính phủ – Italy đình công toàn quốc
1. Bối cảnh toàn cầu: xung đột, kinh tế, chính sách
1.1 Israel giải tán hạm đội cứu trợ Gaza, chỉ còn một tàu còn hoạt động
Vào sáng 3/10, lực lượng Israel đã giải tán phần lớn hạm đội Global Sumud Flotilla hướng đến Gaza, bắt giữ hàng trăm nhà hoạt động từ nhiều tàu khác nhau.
Tuy nhiên, vẫn còn một chiếc du thuyền mang cờ Ba Lan, tên Marinette, tiếp tục tiến về vùng Dải Gaza.
Sự kiện này gây nhiều phản ứng quốc tế khi đây là một nỗ lực nhân đạo bị ngăn chặn – các bên liên quan như chính phủ Israel, phong trào Palestine, và các tổ chức quốc tế đang theo dõi sát sao.
1.2 Italy đình công toàn quốc để phản đối hỗ trợ quân sự cho Israel
Từ ngày 3/10, một cuộc đình công tổng thể được phát động tại Italy, nhằm phản đối việc nước này bị cho là “hỗ trợ” Israel trong cuộc chiến Gaza, đồng thời yêu cầu ngừng xuất khẩu vũ khí và chấm dứt liên minh với Israel trong các hoạt động quân sự.
Phong trào đình công lan rộng qua nhiều thành phố lớn như Rome, Milan, Naples, Bologna, Turin. Sinh viên tham gia chiếm giữ các khu học xá, nhân viên đường sắt, cảng vận chuyển hàng hóa bị ảnh hưởng nặng.
Bộ trưởng Nội vụ Italy Matteo Salvini phản ứng mạnh, cho rằng các hành động biểu tình quá khích sẽ không giúp ích gì cho quyền lợi của người Palestine.
1.3 Nước Mỹ đóng cửa chính phủ: căng thẳng tài khóa gia tăng
Từ ngày 1/10/2025, chính phủ liên bang Hoa Kỳ bước vào giai đoạn shutdown do Quốc hội không thông qua ngân sách mới.
Hơn 800.000 công chức bị cho nghỉ không lương, hàng trăm nghìn người khác vẫn làm việc nhưng không được thanh toán.
Một số dịch vụ thiết yếu như Medicare, An sinh xã hội (Medicaid), TSA, Amtrak tiếp tục hoạt động, nhưng nhiều hoạt động của các cơ quan như CDC, NIH, chương trình trợ cấp dinh dưỡng (WIC) bị đình trệ.
Sự đóng cửa này tạo ra áp lực lớn lên cả phe Dân chủ và Cộng hòa, với rủi ro kéo dài và ảnh hưởng tiêu cực đến người dân, doanh nghiệp và thị trường tài chính.
1.4 Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) cảnh báo về bất định toàn cầu
Thống đốc BOJ, ông Kazuo Ueda, trong ngày 3/10 cảnh báo rằng mặc dù ngân hàng trung ương này “sẵn sàng tăng lãi suất” nếu dữ liệu kinh tế và giá cả phù hợp, nhưng tình hình bên ngoài còn rất mờ mịt – đặc biệt là thị trường lao động Mỹ yếu và áp lực thuế quan từ Hoa Kỳ đối với doanh nghiệp Nhật.
Ông cũng cho biết quyết định nâng lãi suất tiếp theo có thể bị lùi lại sang cuối năm do chịu ảnh hưởng từ các rủi ro toàn cầu.
Đồng Yên giảm 0,3 % so với USD trong phiên giao dịch cùng ngày.
1.5 Giá dầu phục hồi sau chuỗi giảm, nhưng vẫn mất mạnh trong tuần
Trong phiên sáng 3/10, giá dầu có phần hồi phục – Brent đạt 64,54 USD/thùng, WTI đạt 60,89 USD/thùng – tăng khoảng 0,7 %.
Tuy vậy, trong cả tuần, Brent và WTI đã giảm lần lượt 8 % và 7,4 %, đánh dấu mức giảm hàng tuần sâu nhất trong 3,5 tháng qua.
Các nhà phân tích cho rằng rủi ro dư cung ngày càng cao, khi OPEC+ có thể tăng sản lượng thêm 500.000 thùng/ngày trong tháng 11.
Ngoài ra, nhu cầu mùa vụ sụt giảm, bảo dưỡng nhà máy lọc dầu, và tồn kho nhiên liệu gia tăng ở Mỹ cũng góp phần tạo áp lực lên thị trường.
3. Góc nhìn, hệ lụy và xu hướng
3.1 Tác động đối với “bức tranh lớn” toàn cầu
-
Căng thẳng xung đột Trung Đông tiếp tục lan rộng, khi các hoạt động nhân đạo bị ngăn cản và phản ứng quốc tế càng lúc càng dữ dội.
-
Dư cung dầu thế giới có thể trở thành vấn đề mới trong 2025 – 2026 nếu việc tăng sản lượng của OPEC+ không được kiểm soát.
-
Chính sách tiền tệ quốc tế: Ngân hàng trung ương các nước phải cân nhắc kỹ lưỡng giữa áp lực lạm phát nội địa và rủi ro từ bên ngoài – đặc biệt nếu Mỹ tiếp tục đối mặt với bất ổn tài khóa.
-
Khủng hoảng tài chính Mỹ sẽ không chỉ ảnh hưởng nội địa mà có thể lan sang thị trường vốn toàn cầu nếu kéo dài – gây áp lực lên các nền kinh tế phụ thuộc vào xuất khẩu và dòng vốn đầu tư quốc tế.
3.2 Ảnh hưởng đối với Việt Nam
-
Việt Nam có thể bị ảnh hưởng gián tiếp thông qua giá dầu và nguyên liệu đầu vào nếu thị trường dầu biến động mạnh.
-
Trong ngắn hạn, Việt Nam cần theo dõi sát diễn biến kinh tế toàn cầu để điều chỉnh chính sách ngoại thương, nhập khẩu và dự trữ nguồn năng lượng.
-
Về mặt chính trị – xã hội, việc xây dựng các công trình văn hóa – lịch sử như bộ sách về Sài Gòn được xem là một động thái củng cố bản sắc địa phương, đồng thời khẳng định vai trò của truyền thông, giáo dục lịch sử.
-
Với thiên tai – bão lũ – việc Chính phủ vào cuộc hỗ trợ nhanh và mạnh có ý nghĩa lớn trong ổn định xã hội, tạo niềm tin cho người dân vào các biện pháp quản lý rủi ro thiên tai.